Reuven Feuerstein i jego wizja upośrednionego uczenia się.
autor: prof. dr hab.Jolanta Sujecka-Zając; Artykuł pochodzi z https://pressto.amu.edu.pl/index.php/n/article/view/11043/10609
Izraelski psycholog i współpracownik Jeana Piageta opracował i konsekwentnie wdrażał zasadę upośrednionego uczenia się, jako najwłaściwszą dla spowodowania pozytywnych zmian w systemie poznawczym jednostki. Mówił o tym w następujący sposób (1979 za Twardowski, 2004, online): Upośrednione uczenie się można potraktować jako trening, który dziecko przechodzi pod kierunkiem doświadczonego dorosłego. Dorosły ukierunkowuje aktywność poznawczą dziecka i nadaje strukturę środowisku uczenia się. Doświadczenia wyniesione z upośrednionego uczenia się są podstawowym środkiem, za pomocą którego dziecko kształtuje swoje zdolności poznawcze, niezbędne do samodzielnego uczenia się.
Bardzo inspirująca jest głoszona przez Feuersteina zasada modyfikalności poznawczej, traktowana przez niego jako niezbywalna cecha ludzkiej natury, niezależnie od jej ograniczeń wynikających z centralnego układu nerwowego. Zwykł mawiać, że „chromosomy nie powinny mieć ostatniego słowa” (Feuerstein, Spire, 2009), a każdy mur poznawczy można i trzeba zburzyć, szukając w nim choćby najmniejszej szczeliny, albo po prostu samemu takowe wydrążyć.
Rolą odpowiednio prowadzonej mediacji pomiędzy dorosłym a dzieckiem jest doprowadzenie do korzystnej dla dziecka zmiany w jego ścieżce poznawczej. Wprawdzie sam autor podkreśla, że bardziej jest to wiara w modyfikowalność ludzkich struktur poznawczych niż niepodważalne dowody naukowe, ale jednocześnie podkreśla jej rolę w pracy edukacyjnej (Mayer, 2006): „Wiara jest w pewnym sensie energetyzującą siłą, która pozwala nam przedsięwziąć wszystko, co tylko jest w naszej mocy, aby wywołać zmianę odczuwaną jako potrzeba”6. Mediacja wyrażona tutaj jako „upośrednione uczenie” jest niezbywalnym warunkiem doprowadzenia do oczekiwanej zmiany.
Podobnie jak u Wygotskiego, w koncepcji Feuersteina kluczowe miejsce zajmują narzędzia pracy umysłowej, które rozwijane są poprzez Program Instrumentalnego Wzbogacenia (ang. Instrumental Enrichment Program, fr. Programme d`Enrichissement Instrumental). Program obejmuje wersję dla dzieci młodszych (10 zeszytów ćwiczeń) oraz starszych (od 9 lat; składający się z 14 zeszytów ćwiczeń). W każdym z nich rozwijana jest jakaś brakująca funkcja poznawcza, np.: niemożność dojrzenia korelacji między przedmiotami, brak umiejętności porównywania, nadmierna impulsywność przeszkadzająca w refleksji, niewystarczające zorganizowanie czasu i miejsca pracy (tamże). Jeśli dziecko przez długi czas pozbawione jest doświadczenia upośrednionego uczenia, to jego rozwój na tym cierpi, powodując nieodwracalne zmiany w strukturach poznawczych.
Mediacja kompetentnego dorosłego jest zatem niezbędna, a jego działania opierają się na dwóch kluczowych aspektach: transcendencji i empatii. Pierwszy z nich – transcendencja – oznacza, że należy przekraczać bezpośrednie potrzeby wynikające z rozwiązania zadania, np. zastosowanie jakiejś konkretnej reguły albo znalezienie odpowiedniej formy czasownikowej. Trzeba nauczyć się patrzenia dalej, dostrzegania innych okoliczności wykonania tego samego zadania, poszerzania instrumentarium ucznia dodatkowymi narzędziami. Empatia odwołuje się natomiast do nieustannego zainteresowania poczynaniami ucznia i próbą zrozumienia jego ograniczeń i trudności, aby móc mu przyjść z pomocą.
Jak widać, mediacja dydaktyczna w edukacji, także w edukacji językowej, szczególnie ze względu na stopień nasycenia nowością i „innością” przedmiotu kształcenia, jest działaniem ze wszech miar pożądanym, pozostaje jednak znalezienie narzędzia, które je umożliwi. Propozycją może być wykorzystanie do tego celu dialogu w jego formie nie tyle konwersacyjnej, co mediacyjnej.
(dalej DDK, zob. Sujecka-Zając 2016: 169 i nast.).
autor: prof. dr hab.Jolanta Sujecka-Zając
Instytut Romanistyki UW
źródło: https://pressto.amu.edu.pl/index.php/n/article/view/11043/10609
z: ROLA MEDIACJI DYDAKTYCZNEJ W ROZWIJANIU WARSZTATU POZNAWCZEGO UCZNIA NA LEKCJI JĘZYKA OBCEGO